Modern yaşamın karmaşasında bedenimiz zaman zaman isyan bayrağını açar. Bu isyanlardan biri de pek çoğumuzun başına gelmiş ya da çevresinden duymuş olabileceği ürtiker, yani halk arasındaki adıyla kurdeşen. Görünüşte basit bir cilt sorunu gibi dursa da, aslında vücudun iç dünyasında olup biten pek çok durumu dışa vuran önemli bir sinyaldir.
Ürtiker Nedir?
Ürtiker; deride aniden ortaya çıkan, genellikle pembe-kırmızı renkte, kaşıntılı, kabarık döküntülerle seyreden bir deri hastalığıdır. Bu döküntüler bazen birkaç saat içinde geçerken, bazen günlerce sürebilir. Kronikleştiğinde ise 6 haftadan uzun sürebilen bir tabloya dönüşür.
Kurdeşen, çoğunlukla zararsızdır ama yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir. Uyku düzenini bozar, stres yaratır ve kişinin sosyal hayatında sorun oluşturabilir.
Neden Olur?
Ürtikerin nedeni her zaman bulunamaz. Ancak genel olarak şu tetikleyiciler öne çıkar:
Alerjiler: Gıda (özellikle kabuklu deniz ürünleri, yumurta, fındık, çikolata,gıda katkı maddeleri), ilaçlar, polen, hayvan tüyü gibi alerjenler.
Enfeksiyonlar: Özellikle çocuklarda üst solunum yolu enfeksiyonları önemli bir tetikleyicidir. Erişkinlerde de tetikleyiciler açısından vücuttaki her tür kronik enfeksiyon araştırılmalıdır (boğaz, diş, idrar yolları, kadın hastalıkları, sarılık vb.).
Stres: Psikolojik etkenler, bağışıklık sistemi üzerinden cilt reaksiyonlarına yol açabilir.Stres erişkinlerdeki en sık tetikleyicidir.
Hormonal düzensizlikler: Özellikle tiroid ve kadınlarda yumurtalık hormonlarındaki dalgalanmalar ürtiker ataklarını başlatabilir.
Fiziksel etkenler: Soğuk, sıcak, güneş ışığı, basınç, egzersiz gibi uyarıcılar.
Otoimmün hastalıklar: Vücudun kendi dokularına karşı geliştirdiği bağışıklık tepkileri de ürtikerin altında yatabilir.
Alınabilecek Önlemler
Her ne kadar ürtikerin bazı nedenleri kontrol edilemez olsa da, tetikleyici unsurların farkında olmak ve bunlardan kaçınmak önemlidir:
- Alerjenlerden kaçının: Bilinen bir alerjiniz varsa, bu maddeyle teması kesinlikle önlemelisiniz.
- Stresi yönetin: Meditasyon, yürüyüş, yoga gibi rahatlatıcı aktiviteler hem zihne hem cilde iyi gelir.
- Beslenmeye dikkat: Şüpheli gıdaları bir süreliğine hayatınızdan çıkararak vücudunuzun nasıl tepki verdiğini gözlemleyin. Tespit edilmiş bir alerjiniz yoksa bile aşırı şekerli veya baharatlı gıdalar cilt reaksiyonlarını arttırabilir. Bunları da tüketirken miktara dikkat etmekte fayda vardır.
- Fiziksel uyaranlardan kaçının: Kuvvetli güneş, aşırı sıcak veya soğuk ve yoğun fiziksel aktivite uyarıcı olabildiği için sakin ve serin ortamda istirahat iyi gelecektir.
- Kaşımayın: Ürtikerden etkilenen deriyi kaşımak yerine ılık suyla yıkamak ve kaşıntı giderici losyonlar kullanmak daha doğrudur;çünkü kaşımak o bölgedeki reaksiyonu uyararak şikayetlerin daha da artmasına yol açar.
Ne Yapmalı?
Ürtiker belirtileri ortaya çıktığında mutlaka bir doktora başvurmak gerekir. Zamanında başlanan doğru tedavi, hastalığın kronikleşmesinin önüne geçebilir. Hastalığın uzaması veya belirtilerin kontrol altına alınamaması durumunda bir dermatoloğa ya da alerji uzmanına başvurmaktır. Çünkü altta yatan ciddi bir neden olabilir.
Altta yatan neden tespit edilirse ona yönelik tedavi de ürtiker tedavisine ek olarak uygulanır. Bu neden bir hastalık değil de stres ya da fiziksel bir uyaransa buna yönelik yaşam tarzı değişiklikleri de tedavinin bir parçasıdır.
Bağışıklık sistemimizin bir hafızası vardır ve ürtikerdeki bu kaşıntı ve kabarma döngüsünü hafızadan silmek için bazen uzun bir süre tedavi gerekebilmektedir. Bu noktada sabırlı olmak ve doktorunuzla iş birliği içerisinde olmak önemlidir.
Son Söz
Ürtiker, vücudun "Beni fark et!" diyen çığlığı gibidir. Onu sadece ciltte bir döküntü olarak görmemek gerekir. Bazen bir alerjinin habercisi, bazen bastırılmış bir duygunun dışavurumu, bazen de bağışıklık sistemimizin bir tür denge arayışıdır.
Kurdeşen ile mücadele, hem bedensel hem de ruhsal farkındalık gerektirir. Cildiniz size bir şey anlatıyorsa, onu dinleyin…
